παράγω

ΝΜΑ

1. δίνω ύπαρξη σε κάτι, γεννώ, δημιουργώ, φτειάχνω

2. γραμμ. (το ενεργ. και συν. το μέσ.) (για λέξη) σχηματίζω ή σχηματίζομαι με την προσθήκη κατάληξης ή με την παρεμβολή προσφύματος («το ουσιαστικό λόγος παράγεται από το ρήμα λέγω»)

νεοελλ.

1. (για τη γη) καρποφορώ, βγάζω ως προϊόν («η Κρήτη παράγει πολλά πορτοκάλια»)

2. (σχετικά με προϊόντα τού πνεύματος) συγγράφω, συνθέτω

3. (για άψυχα) εκβαλλω («τα τύμπανα παράγουν πολύ δυνατό ήχο»)

μσν.-αρχ.

φέρνω κάποιον στη μέση ή ενώπιον κάποιου, παρουσιάζω

αρχ.

1. οδηγώ κοντά ή έξω από έναν τόπο

2. στρ. φέρω, οδηγώ τους άντρες από πίσω προς τα πλάγια, από φάλαγγα σε παράταξη

3. φέρνω κάτι γύρω από κάποιον ή μπροστά του

4. στρέφω κάτι γύρω ή έξω από τη θέση του

5. σέρνω κάτι κατά μήκος κάποιου

6. κατευθύνω

7. παραπλανώ, εξαπατώ κάποιον («μήτε ἡμᾱς ψεύδεσι παράγειν ἐν λόγῳ ἤ ἐν ἔργῳ», Πλάτ.)

8. (με αρνητική σημ.) παρασύρω κάποιον σε κάτι («παράγειν ἐς ἀναιδίην», Αρχίλ.)

9. μεταβάλλω την αρχική διεύθυνση

10. (ιδίως σχετικά με νόμο) διαστρέφω, διαστρεβλώνω

11. αποτρέπω κάτι («οὐ οἷός τε ἐγένετο παραγαγεῑν μοίρας», Ηρόδ.)

12. (ιδίως στη διαδικασία παραγωγής λέξεων) κάνω μια μικρή αλλαγή, παραλλάσσω κάτι

13. παρουσιάζω κάποιον ως μάρτυρα στο δικαστήριο

14. (σε τραγωδία ή κωμωδία) παριστάνω έναν χαρακτήρα στη σκηνή

15. μεριμνώ ώστε να γίνει κάτι («οἱ μὴ παραγεωγότες ἐπὶ τὰ χώματα καλαμείαν», πάπ.)

16. εισάγω κάποιον ή κάτι κρυφά («ἄνδρας λειογενείους τῇ τῶν γυναικῶν ἐσθῆτι σκευάσας... παρῆγε ἔσω», Ηρόδ.)

17. επιβραδύνω («προφάσεις τινὰς ποιούμενος παρῆγε τὴν πράξιν», Διόδ.)

18. εκτρέπω κάτι

19. διέρχομαι, περνώ

20. προσεγγίζω σε κάποιον τόπο περνώντας με πλοίο

21. πηγαίνω

22. αργοπορώ

23. παρέρχομαι, εκλείπω

24. παθ. γραμμ. α) σχηματίζω τύπους, κλίνομαι

β) καλούμαι με όνομα που προκύπτει από παραγωγή («ὁ ἀνδρίας οὐ λέγεται ξύλον, ἀλλὰ παράγεται ξύλινος», Αριστοτ.)

25. φρ. α) «παράγειν θριάμβους» — θριαμβεύω

β) «παράγω εἰς τὸν δῆμον

οδηγώ ενώπιον τού λαού

γ) «παράγω εἰς [ή παρὰ] τὸ δικαστήριον» — οδηγώ ενώπιον τών δικαστών, εισάγω σε δίκη

δ) «παράγομαι ἐπί»

(σε περίπτωση μηνύσεως) εισάγομαι, οδηγούμαι στο δικαστήριο

ε) «παράγω τὸν χρόνον» — αφήνω να περνά ο χρόνος.